Odpowiednia akustyka kluczem dla dobrego odsłuchu
Każdy kto projektuje sobie wnętrze zawsze zwraca uwagę na design, komfort oraz na jakość użytych do tego materiałów. Niejednokrotnie zapominamy że ważną częścią projektu jest również akustyka. Nie odpowiednia akustyka wnętrza może zakłócić harmonię, ład i porządek w naszym akustycznym świecie. Dodatkowo nasz sprzęt audio nie będzie brzmiał jak w sklepie czy profesjonalnym pokoju odsłuchowym. Jest to problem z którym spotykamy się na co dzień. Spowodowany jest między innymi nieodpowiednimi proporcjami naszego pomieszczenia czy też brakiem jakiejkolwiek ingerencji w układ naszych mebli w pokoju. Dla poprawy akustyki zalecane jest użycie właściwych ustrojów akustycznych. Zastosowanie odpowiedniego ustroju może być gwarancją poprawy brzmienia a co za tym idzie poczucia że w pomieszczeniu wszystko „gra” jak należy. Użycie pułapek basowych pozwoli na wyeliminowanie dokuczliwego basu, dudnienia w narożnikach ścian, sufitów wyeliminowania fal stojących.
Za dodatkowym użyciem paneli akustycznych przemawia wiedza o miejscach pierwszych odbiciach fali dźwiękowej. Do określenia miejsca pierwszych odbić najprościej posłużyć się metodą „Kąt padania = Kątowi odbicia”. Tutaj ogromną rolę odgrywają piramidki akustyczne czy też dyfuzory rozpraszające dźwięk. Ich zastosowanie pozwoli na uzyskanie przestrzenności dźwięku. Podczas wyboru paneli trzeba wziąć pod uwagę zastosowanie wybranego panelu i chłonność akustyczną naszego pomieszczenia. W pomieszczeniach już wytłumionych nie powinniśmy stosować paneli o właściwościach chłonnych ponieważ w ten sposób możemy pogorszyć atmosferę odsłuchową. Zalecamy tutaj użyć dyfuzorów z laminatem, które dzięki swojej unikalnej budowie rozproszą pierwsze odbicia. Dla pomieszczeń w których występuje efekt echo czyli niedostatecznie wytłumionych zaleca się użycie absorberów (panele pochłaniająco – rozpraszające), pianek akustycznych i paneli akustycznych(panele wygłuszające).
Dzięki dostępnym ustrojom akustycznym możemy na wiele sposobów dostosować nasz pokój do słuchania ulubionej muzyki, do efektu jaki najbardziej lubimy. Musimy jednak pamiętać by kierować się najpierw zasadami dotyczącymi akustyki. Dodatkowo nieumiejętne dobranie ilości czy też rodzaju ustrojów akustycznych może prowadzić do pogorszenia warunków akustycznych pokoju, nienaturalnego wygłuszenia czy też zakłócenia czytelności sceny dźwiękowej.
Izolacja akustyczna
Warunkiem dobrych własności akustycznych pomieszczeń zamkniętych jest nieprzepuszczanie energii akustycznej z zewnątrz lub z jednego pomieszczenia do drugiego. Dźwięki przenosić się mogą przez przegrody w postaci dźwięków powietrznych oraz materiałowych – przy pobudzeniu przegrody mechanicznie, np. przez uderzenie. Podstawowym problemem akustyki budowlanej jest uzyskanie dobrych własności izolacyjnych przy możliwie tanich konstrukcjach, co jest szczególnie ważne w budownictwie mieszkaniowym. Zbytnia oszczędność prowadzi jednak do bardzo złych warunków izolacyjności:, co spotykane jest w wielu budynkach mieszkalnych. Uzyskanie dobrych własności izolacyjnych przegród dla dźwięków materiałowych jest na ogół znacznie trudniejsze niż dla dźwięków powietrznych.
W kwestii odpowiedniej izolacji akustycznej pomieszczeń zapraszamy z zapoznaniem się z ofertą naszych akustycznych płyt izolacyjnych oraz podkładów podłogowych (dźwięki uderzeniowe).
Akustyka małych pomieszczeń
Większość z nas nie jest świadoma możliwości swojego zestawu audio. Odpowiednio przygotowany pokój odsłuchowy przy odrobinie kreatywności pokaże swój potencjał z którego możemy wydobyć bardzo dobrej jakości dźwięk. Ludzkie przyzwyczajenia sprawiają jednak, że przestawienie szafy lub kanapy w przeciwległy kąt pokoju, zastosowanie kilku ustrojów akustycznych wydaje się sprawą nie do przeforsowania wśród domowników. Najlepsze efekty akustyczne osiągniemy jeśli w pokoju jest jak najmniej „nieprzesuwalnych” elementów. Często stwierdzenia typu „w moim pokoju nic się nie da zrobić” są przesadzone i bywają raczej wyrazem lenistwa i niechęci do zmian niż rzeczywistego braku warunków. Nawet w mieszkaniu o całkowitej powierzchni nie przekraczającej 35m2 można uzyskać naprawdę dobre brzmienie zestawu audio bez utrudniania domownikom egzystencji.
W prasie i literaturze dotyczącej zagadnień audio dostrzec można nieproporcjonalnie małą – w stosunku do wagi problemu – ilość informacji na temat akustyki pomieszczenia odsłuchowego. Prowadzona w ciągu kilku lat obserwacja różnych zestawów głośnikowych użytkowanych w mieszkaniach rozmaitego kształtu i wielkości potwierdza następujący wniosek: akustyczne dostrojenie pokoju jest bezdyskusyjnie najbardziej znaczącym czynnikiem wpływającym na brzmienie dowolnego zestawu audio. Dopóki nie ustawimy poprawnie kolumn oraz nie zapanujemy nad pierwszymi odbiciami fal dźwiękowych, inwestowanie w kable, elektronikę bądź inne akcesoria nie ma najmniejszego sensu.
Poniżej kilka podpunktów które pozwolą nam na uzyskanie satysfakcjonującego dźwięku w naszych mieszkaniach, pokojach odsłuchowych:
- Przesunięcie zestawów głośnikowych bliżej którejkolwiek ze ścian zwiększa poziom niskich częstotliwości pogarszając jednocześnie ich jakość. Umiejętne wykorzystanie tego zjawiska pozwala zupełnie obyć się bez potencjometrów regulacji barwy, które zresztą również nie pozostają bez wpływu na jakość dźwięku. Zapewnienie wolnej przestrzeni wokół kolumn pomaga w uzyskaniu lepszej głębi, stereofonii, trójwymiarowości, lekkości dźwięku. Paradoksalnie okazuje się, że najwięcej szczegółów w zakresie basu dostrzegalnych jest wtedy, gdy jest go mniej, ponieważ cechuje go lepsza kontrola, czytelność, bywa krótszy i bardziej konturowy.
- 50cm można przyjąć za rozsądne minimum odległości między kolumnami a ścianą za zestawami głośnikowymi. Kolumny podłogowe (zwłaszcza posiadające wyprowadzenie otworu basowego z tyłu) będą z pewnością wymagały większego odsunięcia od ścian. W żadnym wypadku nie jest polecane umieszczanie kolumn na półce w regale lub bezpośrednio pod ścianą. Warto pamiętać, że posiadacze kolumn o obudowie typu bass reflex mogą okiełznać „szalejące” w pokoju niskie częstotliwości poprzez częściowe lub całkowite przysłonięcie otworu basowego. Dobrze jest jeśli odległości głośnika średnio tonowego (średnio nisko tonowego) do ściany za kolumnami, podłogi oraz ściany obok kolumny są różne od siebie. Dzięki temu efekt związany z nałożeniem się fali pierwotnej i odbitej od ściany nie będzie kumulował się w obszarze jednej częstotliwości. Wskazówki zawarte w tym podpunkcie nie dotyczą oczywiście rzadkich konstrukcji przeznaczonych do ustawienia przy ścianie, suficie, drzwiach. Zdarza się niekiedy, że producent kolumn zaleca zachowanie ściśle określonych odległości kolumn od ścian, sufitów i podłogi.
- Wyciszenie ściany, drzwi za zestawami głośnikowymi jest bez wątpienia korzystne, ale nie tak istotne jak prawidłowe zagospodarowanie ścian bocznych pokoju. Słabe wytłumienie wymusza zawsze zachowanie większej przestrzeni między ścianą i kolumnami. Dotyczy to zarówno ściany bocznej, jak i tej za zestawami głośnikowymi. Ważne jest także zwrócenie uwagi na sufit i drzwi.
- Szczególną uwagę należy zwrócić na miejsca, w których powstają pierwsze odbicia fali. Ściany w tych miejscach powinny być silnie wytłumione. Na podłodze bezwzględnie musi leżeć dywan lub przynajmniej wykładzina. W trójkącie między zestawami a słuchaczem niedopuszczalne jest ustawienie dużych płaskich przedmiotów typu stół lub ława. Umieszczenie materiałów pochłaniających i rozpraszających dźwięk wzdłuż ścian bocznych jest szczególnie ważne – pianki akustyczne, dyfuzory
- Jeśli możecie sobie na to pozwolić korzystnie jest zagospodarować sufit. Elementy te będą rozpraszały fale dźwiękowe i korzystnie zaburzały ich kształt.
- Narożniki każdego pomieszczenia są punktem newralgicznym o czym najłatwiej się przekonać słuchając dźwięków harmonicznych o częstotliwości z zakresu 30-80 Hz. W pobliżu ścian i rogów pokoju odczuwany jest wyraźny wzrost natężenia fali dźwiękowej. Wolną przestrzeń między zasłonami i ścianą warto wypełnić gąbką akustyczną – pułapkami basowymi.
- Odległość kolumn od punktu odsłuchowego musi być jednakowa – te trzy punkty powinny tworzyć trójkąt równoramienny. Niewielkie różnice odległości kolumn od ścian bocznych nie będą miały negatywnego wpływu na jakość dźwięku.
- Często zaleca się, aby głośnik wysokotonowy znajdował się na wysokości uszu. Jest to rada słuszna, w przypadku niektórych zestawów można jednak pozwolić sobie na kilkunastocentymetrową tolerancję. Jeśli użytkowany system audio ma tendencję do wyostrzania dźwięku przez eksponowanie wysokich tonów, umieszczenie kolumn 20cm powyżej lub poniżej linii uszu prawdopodobnie delikatnie złagodzi brzmienie.
- Punkt odsłuchowy raczej nie powinien znajdować się w odległości mniejszej od zestawów głośnikowych niż odległość między samymi zestawami. Wyjątkiem są tu pokoje o dużej powierzchni. Dobrze, jeśli fotel nie jest ustawiony pod ścianą. Jeżeli odległość fotela do ściany za słuchaczem jest mniejsza niż 1 metr należy zadbać o wyciszenie dużych, gładkich powierzchni. Najlepiej jest jednak, jeśli ściana za słuchaczem znajduje się w odległości większej niż 1,5 metra, a dodatkowo zawiera przejścia do innych pomieszczeń mieszkania. Można sobie wtedy pozwolić na zachowanie żywej akustyki w tej części pokoju i tylko symbolicznie wytłumić narożniki oraz przestrzeń za słuchaczem.
- Ważnym zagadnieniem jest symetria w pokoju odsłuchowym. Należy zachować właściwe proporcje między stopniem wytłumienia lewej i prawej części pokoju. Niedopuszczalne jest wygłuszenie tylko jednej ściany. Drastyczne odejście od reguły ustawienia kolumn w równych odległościach od ścian bocznych również może utrudnić otrzymanie prawidłowych efektów stereofonicznych. W takim przypadku sytuację może częściowo poprawić starannie wyciszone sąsiedztwo kolumn.
- Skierowanie zespołów głośnikowych na słuchacza jest najczęściej praktykowanym rozwiązaniem sprzyjającym uzyskaniu dźwięku soczystego, bezpośredniego, pełnego detali – zwłaszcza w zakresie tonów średnich i wysokich.
- Istotne jest, aby środek pozornej sceny dźwiękowej zawierał elementy przyciągające wzrok, ponieważ zmysł wzroku dominuje nad zmysłem słuchu. Aby się o tym przekonać proponuję podczas nocnego słuchania muzyki wyłączyć wszelkie źródła światła. Muzyka zacznie wam się wydawać bogatsza w szczegóły, a nawet odniesiecie wrażenie, że głośniki zaczęły nieco głośniej grać.
Proporcje pokoju oraz optymalne ustawienie głośników przedstawimy w artykule: Jak rozmieścić meble, kolumny, zestawy muzyczne?
Źródło:
Aleksander Witort Dźwięk i technika Hi-Fi, Wydawnictwo Sigma, 1988.
Miesięcznik Audio – Waldemar Jóźwa